Στις 10 Σεπτεμβρίου 2021, την εκατοστή ενενηκοστή όγδοη μέρα από την αρχή της αποστολής του για τον πλανήτη Άρη, το Perseverance κοντοστάθηκε για λίγο. Το μη επανδρωμένο ρομποτικό όχημα εξερεύνησης της NASA σήκωσε το βλέμμα του από τις πέτρες και το χώμα, το έστρεψε προς την κάμερά του και μας έστειλε μια αναμνηστική φωτογραφία.
Το Perseverance είναι η πιο πρόσφατη εκ των πενήντα μη επανδρωμένων αποστολών στον κόκκινο πλανήτη. Δεν ήταν όλες επιτυχημένες, ωστόσο κάθε μία από αυτές αποτελεί δείγμα του ενδιαφέροντος που υπάρχει για τον Άρη. Είναι ο πλανήτης με τις περισσότερες ενδείξεις για εμφάνιση μορφής ζωής αντίστοιχης με αυτήν που είχε εμφανιστεί στη Γη, αφού, όπως γνωρίζουμε, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια ο κόκκινος πλανήτης είχε τις κατάλληλες συνθήκες για κάτι τέτοιο: θερμότερο κλίμα και μεγάλες ποσότητες νερού σε υγρή μορφή για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.
Οι προηγούμενες αποστολές έδειξαν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει το Perseverance. Η ομάδα επιστημονικού περιεχομένου της αποστολής «MARS 2020» αποφάσισε ότι οι κύριοι στόχοι του ερευνητικού οχήματος θα αφορούν τον τομέα της αστροβιολογίας. Το όχημα θα έψαχνε για απολιθώματα αρειανής ζωής.
Το μεγάλο ταξίδι άρχισε με την αναχώρηση του οχήματος από τη Γη, στις 30 Ιουλίου 2020, όταν εκτοξεύθηκε από το ακρωτήρι Canaveral στη Florida των Η.Π.Α. με έναν πύραυλο Atlas V-541. Περίπου επτά μήνες μετά θα προσεδαφιζόταν, ακολουθώντας το πρωτόκολλο των «επτά λεπτών του τρόμου», της κρίσιμης και αγωνιώδους διαδικασίας προσεδάφισης. Παρ’ όλα αυτά, το Perseverance τα κατάφερε. Στο αλεξίπτωτό του είχε κωδικοποιηθεί μια φράση από μια ομιλία του πρώην προέδρου της Αμερικής, Theodor Roosevelt: «Dare mighty things». «Να τολμήσεις σπουδαία πράγματα». Η περιοχή προσεδάφισης ήταν ο κρατήρας Jezero. Εκεί υπάρχει, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις, ένα αποξηραμένο δέλτα, μια εκβολή ενός ποταμού που ανά περιόδους είχε τρεχούμενο νερό πριν δισεκατομμύρια χρόνια. Ιδανική τοποθεσία για να μελετηθεί η ύπαρξη μικροβιακής ζωής στο παρελθόν. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου το όνομα του κρατήρα αυτού, που σε κάποιες σλαβικές γλώσσες σημαίνει «λίμνη».
Στα ελληνικά «perseverance» σημαίνει «επιμονή». Το βάπτισμα του οχήματος έγινε προς τιμήν της επιμονής που μπορούμε να δείξουμε οι άνθρωποι σαν είδος απέναντι στα εμπόδια και τις δυσκολίες που θα συναντήσουμε στο ταξίδι μας στον Άρη, αλλά και γενικότερα. Αρκετά ενθαρρυντικό μήνυμα, ειδικά αν συλλογιστεί κανείς ότι προήλθε από έναν δεκατριάχρονο μαθητή στην Αμερική, που πρότεινε το εν λόγω όνομα ανάμεσα σε 28.000 άλλες προτάσεις συνομηλίκων του.
Η επιμονή όλων όσων εργάστηκαν στην αποστολή είναι κάτι που απεικονίζεται στη φωτογραφία που τράβηξε το Perseverance στις 10 Σεπτεμβρίου. Η φωτογραφία δείχνει το όχημα ολομόναχο στο άγονο τοπίο του Άρη. Κοιτώντας τη, νιώθεις ότι βλέπεις έναν άνθρωπο. Φυσικά, το όχημα δε ζωντάνεψε, ούτε έχει τεχνητή νοημοσύνη. Κάποιο μέλος της ομάδας θα έδωσε αυτήν την εντολή. Μένοντας, όμως, στη φωτογραφία αυτή καθαυτήν, βλέποντας την Επιμονή να κοιτάει τον φακό της και να βγάζει τον εαυτό της μια φωτογραφία με φόντο τον κόσμο, αυτή η κίνηση είναι τόσο ανθρώπινη. Δε μιλάω για παρειδωλία, ότι το ρομπότ μοιάζει δηλαδή με ανθρώπινο πρόσωπο ή κάτι παρόμοιο. Ομολογώ ότι μου είναι δύσκολο να περιγράψω στο χαρτί τις σκέψεις που μου δημιουργούνται. Αν κάτι μου έρχεται κατά νου, είναι ένα υποθετικό σενάριο, μια σκηνή που εκτυλίσσεται.
Το πλάνο ανοίγει στον Άρη. Η Επιμονή κινείται, δουλεύει, μαζεύει δείγματα για τους ανθρώπους. Αμέσως, ένα στιγμιότυπο από τη ζωή στη Γη, σαν αποσπάσματα δελτίου ειδήσεων: Πόλεμος, κορωνοϊός, κόμματα, οικονομία και κλιματική αλλαγή. Ξανά στον Άρη, η Επιμονή συνεχίζει τη δουλειά μόνη της, με την ησυχία της. Βοηθάει τους ανθρώπους, ώστε όταν έρθουν, όλα να είναι έτοιμα. Ξανά στη Γη, βλέπω επεισόδια σε δρόμους, αδικία, απειλές να εκτοξεύονται σαν να μην είναι τίποτα και ψέματα. Εκείνη δεν ξέρει για αυτά. Γνώρισε μόνο ανθρώπους φιλικούς, που θα την έστελναν σε μια περιπέτεια. Και για αυτούς είχε μια έκπληξη. Πήρε θέση, σήκωσε το βλέμμα και κοίταξε την κάμερα. Στη Γη, η μία είδηση μετά την άλλη οδηγεί στην παράνοια. Οι σοβαρές καταστάσεις αναμειγνύονται με τις αποσπάσεις, με όσα παρασιτούν στα μυαλά μας. Στον κόσμο αναδύεται η τρέλα κι όμως όλοι προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να συνεχίσουμε τη ζωή μας σε έναν κόσμο που δεν ξέρουμε πώς θα ξημερώσει αύριο. Όμως επιμένουμε. Η επιμονή είναι χαρακτηριστικό μας. Δεν είμαστε τόσο αφελείς, νιώθουμε το άγχος, καταλαβαίνουμε ότι κάτι αλλάζει γύρω μας. Είμαστε μπερδεμένοι από τα τόσα ερεθίσματα. Ο φόβος για το τι θα απογίνουμε δυστυχώς φυτρώνει πραγματικά μέσα μας. Η αποξένωσή μας είναι πιο αισθητή από ποτέ, ο θυμός, το μίσος και η κακία προβάλλονται και διαφημίζονται τη στιγμή που είναι ολοφάνερο ότι αυτά που χρειαζόμαστε είναι κατανόηση, χρόνο και λίγη ησυχία για να μην τρελαθούμε ομαδικώς. Και να κάνουμε ένα βήμα πίσω. Να δούμε τι συμβαίνει. Ότι στον Άρη μια «γήινη» περιμένει από εμάς να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες που οι ίδιοι θέσαμε εδώ στη Γη, όπως κάνουμε τόσες χιλιάδες χρόνια, και μετά να πάμε να τη βρούμε.
Στον Άρη το ρομπότ χαμογελάει στην κάμερα. Βγάζει τη φωτογραφία και τη στέλνει. Ανυπομονεί οι άνθρωποι να τη δουν. Τι να κάνουν άραγε; Λογικά θα ετοιμάζονται να έρθουν, από στιγμή σε στιγμή θα τα καταφέρουν. Εδώ όλα πάνε καλά, όλα είναι υπό έλεγχο. Πίσω στη δουλειά.
Οι άνθρωποι είμαστε επίμονοι. Μέχρι να καταλάβουμε τι συμβαίνει, δε σταματάμε τις προσπάθειες. Η επιμονή αυτή μάς συνοδεύει και μας οδηγεί σε δρόμους καλούς και κακούς, τους οποίους δεν αναγνωρίζουμε αν δε διαβούμε. Θέλω να ελπίζω ότι ο δρόμος για το μέλλον, όσο δύσκολος κι αν φαίνεται τώρα, θα βελτιωθεί. Εξάλλου, μέχρι τον Άρη φτάσαμε επιμένοντας.
Η φωτογραφία του Perseverance δε δείχνει πόσο μακριά φτάσαμε, αλλά πόσο πίσω είμαστε.
